Afl. 38 Onbewust Emotie-eten

Bij emotie-eten denk je al snel aan het clichébeeld van huilend op de bank zitten met een bak ijs op schoot. In werkelijkheid combineer je eten en huilen meestal niet. Sterker nog veel van het emotie-eten dat je doet heb je niet door.

Hierdoor lijkt je verlangen naar eten compleet uit de lucht te vallen. Alsof het een op zichzelf staand probleem is.

Maar verlangen naar eten (als je geen honger hebt) is wel degelijk het symptoom van iets anders en in veel gevallen het onderdrukken van emoties die je op dat moment niet bewust waarneemt.

Ik noem dit fenomeen de emotionele bypass. Je brein pakt de meest efficiënte route naar overeten en slaat het bewust voelen van je emoties over.

In deze aflevering leg ik uit hoe dit werkt en wat je kan doen om het op te lossen. Als je van slank zijn je nieuwe normaal wilt maken en voorgoed een einde maken aan je strijd met eten, is deze aflevering onmisbaar!

Luister naar de podcast

Wat je ontdekt:

• De drie vormen van conditionering.
• Hoe de emotionele bypass werkt.
• Hoe je de emotionele bypass oplost.

Transcript Afl. 38

 Je luistert naar Etenslessen, de podcast met Marjena Moll en dit is aflevering 38.

Je luistert naar Etenslessen, de podcast over afvallen zonder dieet en het creëren van een geweldige relatie met eten. Mijn naam is Marjena Moll. Ik ben je coach en ik doe niets liever dan al mijn Etenslessen met je delen, waardoor je ontdekt hoe je afvallen zonder dieet en een vrouw wordt met een fantastische relatie met eten. Laten we beginnen.

DE LES: ONBEWUST EMOTIE-ETEN

Hallo, hallo, hoe is het met jou? Ik denk aan je. Wat fijn om hier weer voor je te zijn. En deze week heb ik een les voor je over verborgen emotie-eten. En hier ga je heel veel aan hebben als jij regelmatig overvallen wordt door een verlangen naar eten wat compleet uit de lucht lijkt te komen vallen. Dit gaat over verborgen emotie-eten en ik pak dit onderwerp voor je uit.

Zichtbaar emotie-eten, laat ik daarmee beginnen, zichtbaar emotie-eten is het emotie-eten waar we aan denken als je denkt aan emotie-eten. Het klassieke plaatje van Bridget Jones die op de bank zit in haar pyjama, een enorme bak ijs op schoot en duidelijk liefdesverdriet. Ze huilt en ze is verdrietig. En ze eet haar verdriet weg met een enorme bak met ijs. Dat is vaak waar we aan denken bij het klassieke plaatje van emotie-eten. En emotie-eten ziet er soms zo uit, maar veel vaker blijft het verborgen. Ook voor jezelf en heb je eigenlijk nauwelijks in de gaten dat je dat doet. En daar wil ik je mee helpen.

Ik had van de week een heel interessant gesprek met iemand die mij vertelde dat zij vroeger haar emoties helemaal niet kon voelen. Ze stond als het ware uit en ze had flink wat jaren therapie nodig om het lijntje met haar emoties, met haar gevoelens te herstellen en alsnog te leren voelen wat er nou eigenlijk allemaal voor haar te voelen viel. En ze was ontzettend dankbaar dat ze dit had gedaan. En ze zei: 'ik voel me nu regelmatig helemaal niet fijn. En toch ben ik blij dat ik kan voelen. Ben ik blij dat ik weet wat er in mij omgaat.' En zo is het ook.

Emoties zijn je kompas, emoties brengen je informatie en vertellen je iets over jezelf en over jezelf in relatie tot anderen en je leven.

En die informatie is ongelooflijk waardevol. Die wil je kunnen lezen, kunnen herkennen en gebruiken om beslissingen op te baseren, om te kunnen voelen wat voor jou passend is en klopt, welke kant je op wil en welke kant je niet op wil, wat voor jou niet past en niet klopt. Emoties verrijken ook je leven, ze geven alles diepgang. Zonder de pijn is er ook geen glorie, geen geluk, geen plezier. Zonder de dalen kun je de pieken niet beleven, omdat dan alles vlak is. En vlak is een gemis van alles wat je kan meemaken als je vol overgave leeft en voluit leeft. En voor mij betekent dat toegang hebben tot het complete register van al mijn gevoelens.

Om je een eerste inzicht te geven, wil ik het met je hebben over conditionering. Conditionering is een gewoontevorming die in het brein gebeurt en waarmee het brein kan herkennen en anticiperen dat er iets gaat gebeuren.

Heel veel van mijn klanten komen bij mij en vertellen me dan dat een van de dingen waar ze last van hebben is 's avonds laat nog gaan eten op de bank. En de conditionering die daar is ontstaan is een combinatie van regelmatig eten, 's avonds laat op de bank. En op den duur weet je brein dat op die tijd en op die plaats er voedsel komt. En dus zodra je op de bank gaat zitten 's avonds, begin je ineens te denken aan eten en verlangen naar eten. En dat is een vorm van conditionering. Dokter Pavlov, die heeft dat zijn naam gegeven. In onderzoek wat hij deed naar de werking van de spijsvertering, deed hij allerlei experimenten met honden. En een van die experimenten leidde tot de ontdekking dat als hij met een bel rinkelde bij zijn honden, de speekselproductie op gang kwam. En nog voordat zij het voedsel zagen of het voedsel roken, reageerden die honden al en anticipeerde ze op het voedsel dat ging komen. Hun brein wist dus: Ah! Er komt voedsel aan en dat kwam alleen al door het gerinkel van een bijl. Dit is niet iets waar hij bewust naar op zoek is geweest. Het is een bijvangst geweest. Hij heeft wel een Nobelprijs gewonnen, maar dat was niet voor deze ontdekking. Goed, dus je brein kan anticiperen op een beloning en heel vaak kan je dit herkennen aan tijden en plaatsen. Dus visueel. Je bent op een plek waar je vaak bent gaan eten. En dus maakt je brein in anticipatie daarop dopamine aan in je brein en denk je ook daadwerkelijk aan eten en verlang je naar eten.

Voor mij was het benzinestation één van die plekken waar ik absoluut deze reactie op had. Er zat absoluut een conditionering in mijn brein op eten bij het benzinestation. En als ik over de snelweg reed en een bord zag van 'over 5 kilometer is er een benzinestation' en ik zag het symbool van die gele schelp..haha..dan ging bij mij de dopamine al aan. En dan begon ik onmiddellijk te denken aan chips en drop en weet ik wat allemaal. Ze begon ik al te verlangen naar eten, alleen al omdat mijn brein die schelp zag en wist: Ha! Benzinestation! Nu komt er voedsel! En dus verlangde ik vanaf dat moment ook daadwerkelijk naar voedsel. Dit is een heel duidelijke link tussen een tijd en een plaats. Maar verborgen emotie-eten gaat ook over conditionering. Je hebt hem alleen niet in de gaten.

Verborgen emotie-eten betekent dat er een gemoedstoestand in jou geactiveerd is waar je in het verleden regelmatig om bent gaan eten.

Stel bijvoorbeeld..even denken..oké. Boosheid. Stel, er is iets gezegd, er is iets gebeurd wat je eigenlijk helemaal niet oké vindt, maar je hebt niets gezegd omdat je geen conflict wilde riskeren. En nu zit je met opgekropte onvrede, met opgekropte boosheid. Als je in reactie daarop je frustratie bent gaan weg eten. Je bent gaan eten uit frustratie, dan ontstaat hier op den duur een conditionering op. Eten en opgekropte boosheid beginnen bij elkaar te horen. En als je dit maar vaak genoeg doet, gebeurt er iets heel bijzonders. Er vindt een bypass plaats, je lichaam slaat het bewustzijn over de emotie, de opgekropte frustratie en opgekropte boosheid op den duur over en schakelt meteen door naar het aanmaken van de dopamine en het anticiperen op voedsel. En ik heb er heel lang over gedaan voordat ik dit kon gaan herkennen. Ik heb jarenlang gegeten in reactie op een intens verlangen naar eten, wat voor mij voelde als iets wat volkomen uit de lucht leek te vallen. Van het ene op het andere moment begon ik te denken aan eten en intens te verlangen naar eten. En ik had geen flauw idee waar dit vandaan kwam. Ik kon het totaal niet plaatsen. En dit is iets wat jij misschien herkent. Ineens word je overvallen en denk je: 'ah, ik wil drop, ik wil nootjes' en je kan er niks anders meer denken. En er moeten nu gewoon nootjes komen.

Als je dit gaat onderzoeken, kan je misschien het volgende ontdekken: kijk naar je leven en onderzoek welke situatie zich afspeelde vlak voordat je ineens aan die nootjes begon te denken. Wat was daar de situatie? Spoel de film van je leven als het ware terug naar de vorige scène. Dus niet de huidige scène waarin je daadwerkelijk dus wilt eten en aan eten denkt. Maar de scène daarvoor, voordat je aan eten dacht. Wat gebeurde daar? Wat was de situatie? En als je dat doet, ga je signalen vinden, ga je iets ontdekken waarin je ineens ziet: 'oh wacht even, ik kreeg die e-mail waarin ik zag dat ik iets belangrijks was vergeten te regelen. En ik was boos op mezelf dat ik dit was vergeten. En op dat moment dacht ik aan nog iets anders wat ik niet op orde heb waar ik gefrustreerd over ben, wat ik vervelend vind, en waarvan ik vind dat ik tekort ben geschoten. En dat stapelden zich. En dus was ik eigenlijk boos op mezelf. Maar dat is allemaal zo snel gegaan, dat zien van die e-mail. Mijn gedachten daarover. Mijn ontevredenheid naar mezelf. Die herinnering aan iets anders, waarvan ik vind dat ik tekort ben geschoten. En dat stapelde bij elkaar. En in reactie daarop heb ik eigenlijk niet eens door gehad dat ik geraakt ben, dat ik het gevoel heb dat ik het niet goed doe, dat ik faal. Ik schoot in een gevoel van falen, maar dat gevoel heb ik eigenlijk niet bewust waargenomen. Ik wist alleen, ineens, dat ik zin had in koekjes. En ik ben gaan zoeken in de keukenkastjes om te vinden wat we nog in huis hebben.'

Dat..als je dat gaat doen en gaat herkennen, dan kan je dat verborgen emotie-eten herleiden tot de gevoelens die eronder gezeten moeten hebben, maar die je niet echt hebt waargenomen.

Dit is zo waardevol om dit spoorzoeker te gaan doen, omdat die bypass, het overslaan van je het bewustzijn van de emotie maar direct doorsteken van het brein naar een verlangen naar eten. Die bypass, die wil je ertussenuit hebben, zodat je kunt gaan waarnemen wat je werkelijke gevoel is.

En alsnog iemand worden die haar gevoelens dus kan voelen zonder dat ze hoeft te gaan eten. Het brein is zo efficiënt. Het creëert dus conditionering, niet alleen op basis van tijden en plaatsen, zoals dat benzinestation waar ik het eerder over had of 's avonds laat eten op de bank. Maar het creëert ook efficiëntie rondom eten in relatie tot gemoedstoestanden.

En als het hier maar efficiënt genoeg in wordt, slaat het de hele emotie over. Die gaat zo snel dat je aan je voorbijgaat, aan je bewustzijn voorbijgaat. En in mijn geval betekende dat er heel veel overeten. Er waren heel veel emoties, gemoedstoestanden waar ik me helemaal niet bewust van was. Ik leefde vooral vanuit mijn hoofd en dat eten leek de hele tijd uit de lucht te komen vallen.

En daarom dacht ik ook daadwerkelijk dat mijn strijd met eten puur op zichzelf stond. Ik dacht dat ik helemaal oké was, dat ik verder helemaal nergens last van had. Behalve dan een continu verlangen naar eten en vechten tegen mijn verlangen naar eten. En keer op keer op dieet gaan. En dus was mijn gevecht tegen aankomen en mijn verlangen om af te vallen en het vechten tegen mijn verlangen naar eten, dat leek een geïsoleerd en op zichzelf staand probleem.

Maar dat was het niet. Het was de bypass die mijn brein had gecreëerd tussen situaties, omstandigheden die gevoelens in mij losmaakte, waarin ik zelf de emotie niet meer waarnam, alleen nog maar mijn Pavlov reactie daarop: eten, verlangen naar eten. En ik heb er jaren overgedaan om dit te kunnen gaan herkennen en om die bypass er weer uit te halen en te zorgen dat ik weer in contact kwam met alles wat er te voelen viel voor mij.

En dat betekent natuurlijk dat je in plaats van eten wilt leren voelen. Dat is de taak die hier voor je ligt. Dat is het herstelwerk wat je te doen hebt.

Dus..onderzoek als je wilt eten en je weet dat je geen honger hebt, je hebt geen maaghonger, je hebt geen holle maag. Je voelt niet heel duidelijk dat er een behoefte is aan brandstof. Maar ineens begin je zin te krijgen in eten. Intens misschien ook te verlangen naar eten zoals ik dat deed, spoel dan de scene terug in je leven en kijk naar de situatie, bestudeer de situatie zoals die was vlak voordat je op het idee kwam om te eten.

Wat dacht je op dat moment?

Wat voelde je in die scene? Wat gebeurde er in die scène? En je zal het op dat moment misschien niet meteen weten. Maar stel jezelf de vraag: welk gevoel zou ik mogelijk gevoeld kunnen hebben in die situatie? Op basis van wat je zag dat daar gebeurde, neem daar even de tijd voor. Zie wat daar gebeurde.

Het voorbeeld wat ik nu net gaf was het openen van een e-mail en je leest daarin iets waarvan je denkt: oei, dat heb ik dus niet goed gedaan. Welk gevoel zou je daar mogelijk gevoeld kunnen hebben? En dan is de interessante vraag natuurlijk: wat is je tolerantie voor dat gevoel? Voor die emotie? In dit geval hebben heb ik het over vinden dat je tekortschiet. Boos zijn op jezelf. En welk gevoel is dat? Als je boos bent op jezelf, als je vindt dat je tekortschiet? Hoe voelt dat in je lichaam? En hoe groot is je tolerantie daarvoor?

Het verwerken van emoties en door voelen van emoties is een aparte podcast, maar hier wil ik in ieder geval zorgen dat je die emotionele bypass, dat je die gaat herkennen in je leven. En geïnteresseerd raakt in het herleiden van een verlangen naar eten, terug naar de aanleiding wat de trigger is geweest. En daarmee open je een enorme wereld voor jezelf om de relatie met jezelf enorm te gaan verdiepen, intiemer te maken, om te kunnen evolueren, te veranderen en je strijdt met eten op te lossen.

Want zodra je beter wordt in voelen, heb je dat eten niet meer nodig.

Dan is het optioneel. Ik at zoveel. Ik ging ooit emotie-eten omdat ik mij geen raad wist met mijn gevoelens en geen idee had hoe ik ze toeliet en kon verwerken. Dus ik at als ik tegen mijn huiswerk maken op zag, als ik weerstand voelde om aan een vervelende taak te beginnen. Maar dat deed ik in mijn tienerjaren al. Dus ging ik eerst eten voordat ik mijn boekentas pakte, mijn agenda opende en ging kijken naar het huiswerk wat ik allemaal had, ik moest zoveel weerstand overwinnen om dat te doen. En dat at ik weg, omdat ik niet wist hoe het mijn eigen weerstand kon doorvoelen en dragen en verwerken. Ik at als ik mezelf censureerde en eigenlijk boos was, maar geen conflict wilde riskeren. Ik at als ik iets spannends moest gaan doen en dus vlinders in mijn buik voelde en niet wist hoe ik die kon doorvoelen. Ik at om alles eigenlijk..haha

Ik had ook om positieve gevoelens, die wist ik ook niet goed te dragen in mezelf als ik echt helemaal blij en uitgelaten en hieperdepiep was over iets wat ik fantastisch vond, omdat te reguleren als het ware ging ik ook eten. Net even die scherpe kantjes van zo uitgelaten zijn. Door het dolle zijn eraf halen. Ik at echt om alles.

Alles, ik kan er geen emotie die er gewoon kon zijn. Misschien tevredenheid, maar waarschijnlijk ben ik toen ook gaan eten..hahaha..

En voor jou als jij het niet meer kon voelen waar jouw eetbuien dus vandaan komen of je verlangen naar eten vandaan komt, is dit zo interessant om te gaan doen. Kijk naar je leven. Kijk naar jezelf. Spoel de film terug naar de vorige scène voordat je op het idee kwam om te gaan eten en onderzoek wat daar mogelijk gebeurd kan zijn. Wat kan jou getriggerd hebben? Wat dacht je? Wat voelde je? Voelen deed je dus misschien niet, maar je dacht wel. En als je kijkt naar die gedachte: welke emotie zouden ze veroorzaakt kunnen hebben als je die had kunnen voelen? En stel jezelf daar vragen over en vraag je af wat jouw tolerantie is voor die emotie. Voor dat gevoel.

Het is zo'n rijkdom om dit te gaan doen en het lost het mysterie van overeten op. Want zolang je nog blijft denken dat eten echt een opzichzelfstaand probleem is, mis je heel veel van de informatie die je nodig hebt om je strijd met eten op te kunnen lossen. Een strijd met eten wordt een opzichzelfstaand probleem naarmate je heel veel mislukte dieet achter de rug hebt en daardoor heel veel negatieve gedachten hebt over jouw vermogen om te kunnen stoppen met overeten, om af te kunnen vallen en om slank te kunnen worden. En jouw spanningsveld met eten geef je zoveel stress dat het ook weer overeten in de hand werkt. En in die zin is je strijd met eten dan absoluut een stressbron in je leven en een pijnpunt in je leven. Dus dat is absoluut waar. Maar het ontstaan van dit probleem is wel ooit om iets anders begonnen. En dat wil je in kaart brengen.

En daar zal een biochemische component een rol in spelen, jouw gevoeligheid voor snelle suikers. Hoe jouw lichaam reageert op voedsel, daar zal je waarschijnlijk wel behept mee zijn. Maar er zitten ook andere componenten aan. Je bent eten gaan gebruiken voor andere dingen dan alleen maar het stillen van je honger. En die krijg je pas in kaart als je dit werk gaat doen. Als je gaat onderzoeken hoe de verbanden eruitzien tussen wat je denkt, wat je voelt en wat je doet. En dus ook wat je eet.

Het vergrootte, het verruimen van jouw tolerantie voor emoties die je lastig vindt, is hier de weg eruit.

En door nieuwsgierig te worden naar wat je allemaal voelt, naar wat er allemaal voor je te voelen valt open je de weg. En heel vaak zijn we bang dat als we dit gaan doen en meer gaan voelen, dat we bodemloos zijn en dat het ons volledig gaat overspoelen. Dus neem je tijd hiervoor en zet kleine stapjes, maar zet ze wel. Kies voor de overtuiging dat het openen of het verruimen van je bewustzijn rondom de relatie tussen eten en je gevoelens, jou alleen maar iets goeds komt brengen. Altijd. Erger worden dan jouw strijd met eten wordt het nooit. Die strijd met eten heb je veel meer last van dan die emotionele bypass er uithalen en het laten stromen van je emoties herstellen. En dat is natuurlijk een prachtig vooruitzicht om jezelf aan te helpen herinneren.

Ik ben benieuwd wat je hierin gaat ontdekken. Laat het me weten als je wilt. Ik ben heel nieuwsgierig naar al je ervaringen met mijn podcast. Je kunt me altijd een bericht sturen via mijn website, via etenslessen.com. En nogmaals bedankt voor al jullie fantastische reviews. Ik spreek je gauw weer. Ik wens je prachtige week. Tot dan. Bye.