Afl. 54 Kritiek verwerken zonder overeten

Hoe verwerk je kritiek zonder overeten? Als je hier iets in te leren hebt is deze les voor jou. Ik geef je de tool die ik hiervoor heb ontwikkeld en demonstreer deze aan de hand van mijn eigen persoonlijke ervaring.

Zonder overeten kun je een volwassen omgang met kritiek ontwikkelen. Dit is in de eerste plaats van grote waarde voor de relatie met jezelf. In de tweede plaats voor jouw relatie met anderen en vervolgens van waarde voor jouw toekomstige keuzes.

Als je kritiek ontvangt kan je deze altijd onderverdelen in drie domeinen: 

• Het deel dat over jezelf gaat.
• Het deel dat over de ander gaat (degene die jou bekritiseert).
• En jouw onbeladen evaluatie van de inhoud. De kritiek.

Ik las onlangs een kritische review over de podcast en neem je stap voor stap mee in de manier waarop ik daarmee omging.

Luister naar de podcast

Wat je ontdekt:

• De drie stappen voor het verwerken van kritiek
• Waarom het zo belangrijk is om jezelf de waarheid te vertellen.
• Wat de noodzakelijke voorwaarde is om eerlijk tegen jezelf te kunnen zijn.
• Wat ik bedoel met een onbeladen evaluatie
• Welke vragen helpen bij het maken van een onbeladen evaluatie.

Transcript Afl. 54

Hallo hallo. Hoe is het met jou? Gaat het goed? Ik hoop het. Ik heb vandaag echt een heerlijke dag gehad. Ik heb echt mijn sokken van mijn voeten gecoacht. En het was echt ontzettend fijn. Het gaat heel erg goed met mijn cliënten en het is zo genieten om ze zo te zien stralen. Over hun eigen succes. Ben ik heel erg blij mee.

En nu...jij! Ik ga je helpen in deze les. Ik heb een hele mooie tool voor je. De les die ik vandaag voor je heb is ontzettend waardevol als je het lastig vindt om kritiek te ontvangen zonder het daarna op een eten te zetten.

En dat is precies wat ik vroeger deed. In het ontvangen van kritiek gedroeg ik me op dat moment weliswaar heel open en ontvankelijk, maar dat was gewoon echt alleen maar sociaal wenselijk gedrag want van binnen kon ik het echt helemaal niet dragen.

En zodra ik uit de situatie was, ging ik eten.

Ik at mijn ongemak weg, terwijl mijn hoofd intussen overuren maakte om te bedenken wat er aan de hand was, wat ik verkeerd had gedaan of dat de ander fout zat. En het was echt een mentale en emotionele achtbaan waar ik in terechtkwam. En daarbovenop ging ik dan ook nog overeten. Waar ik dat natuurlijk weer oordelen over had. En zo werd het gewoon een enorme puinhoop, waar ik dan weer uit moest zien te klauteren.

Nou, inmiddels kan ik kritiek heel goed verwerken zonder overeten. En ik heb hier voor jou een tool voor ontwikkeld die ik met je ga delen zodat je deze kan gebruiken. Ik ga je de stappen geven en ik demonstreer ze daarna voor je aan de hand van een recent voorbeeld waarin ik kritiek ontving en deze dus ging verwerken.

Kritiek is heel waardevol lesmateriaal en helpt je altijd vooruit in je ontwikkeling. Als je kritiek ontvangt, kun je deze altijd onderverdelen in drie domeinen of delen. Eerst is er het deel dat over jezelf gaat. Er is een deel dat over de ander gaat. Degene die jou bekritiseert. En dan is er nog jouw onbeladen evaluatie van de inhoud. Jouw evaluatie van de kritiek. Alle drie zijn van waarde.

Het stuk dat over jezelf gaat, helpt jou om jezelf beter te leren kennen. Het stuk dat over de ander gaat, helpt jou om de ander beter te leren kennen. En de onbeladen evaluatie is waardevol voor je toekomstige keuzes.

Voordat je nu die onbeladen evaluatie kan maken, moet eerst de lading eraf. Daarom noem ik hem onbeladen. Eerst moet de lading eraf, want zolang de lading er nog opzit kan je onmogelijk een goede evaluatie maken, want je bent te veel geraakt en je reageert veel te primair. Je primitieve brein, je limbisch systeem is op dat moment actief en de kwaliteit van de gedachten van het brein is heel beperkt. Het heeft de neiging om zaken enorm op te blazen, negatief te filteren en negatieve voorspellingen te doen. En dit betekent dat je bij het ontvangen en verwerken van kritiek altijd eerst de aandacht op jezelf moet richten. Als de kritiek je raakt, zal je er namelijk een fysieke reactie op hebben. Je hartslag en je ademhaling versnellen, je krijgt het warmer en er komen gedachten in je op. En deze gaan over de betekenis die je de kritiek geeft. Welke gedachten dit zijn, kan je op dat moment misschien niet direct waarnemen, maar je wilt wel openstaan voor die waarneming.

Als de kritiek je niets zegt, zal je reactie heel mild zijn, want de kritiek heeft alleen de betekenis die jij hier zelf aangeeft. Maar soms kan ook het feit, alleen al het feit dat iemand iets van je vindt al een stress respons geven.

Ik kan dat bijvoorbeeld hebben met politieauto's. Als er ineens politie achter me rijdt dan kan ik al het gevoel hebben: wat? Wat? Wat doe ik verkeerd? Terwijl de politie alleen maar achter me rijdt, en toch die autoriteit, die auto, die heeft dat effect op mij. Ik spreek wel eens vaker mensen die dat ook hebben. Die zeggen dat ook tegen me: wat doe ik fout? Wat doe ik fout? Dus dan gebeurt er dus eigenlijk nog niet eens. Dus iemand richt de aandacht op je, op een manier die waarvan je denkt van: waar gaat dit heen? Oké.

Stap 1 is eerst de aandacht op je gevoelens en gedachten richten en hierin ga je jezelf beter leren kennen.

Stap 2 is onderzoeken wat de ander jou over zichzelf vertelt, want het gaat hier immers om hun waarneming. Hun interpretatie van de werkelijkheid zoals zij die ervaren.

Stap drie is het evalueren van de informatie zoals je die hebt ontvangen en besluiten of je deze van waarde vindt en kan gebruiken voor toekomstige beslissingen.

Ik geef je mijn recente voorbeeld. Een paar dagen geleden las ik een kritische review over mijzelf en de podcast. En ik ga deze aan je voorlezen en daarna opsplitsen in het stuk dat over mij gaat, het stuk dat over de ander gaat en ik laat je zien hoe ik tot de onbeladen evaluatie kom. Dit is een review van Linda en dit is wat ze schreef: Marjena zegt vaak enorm zinnige dingen. Helaas verpakt ze dat in veel te veel woorden. Ze hoort zichzelf graag praten en aflevering vijftig is echt alleen maar een reclame praatje voor een nieuwe training. Inhoudelijk stipt ze alleen maar problemen aan en voor oplossingen moet je naar de training. Jammer. Als ze de podcast zou beperken tot tien minuten, zou ze indien mogelijk tien sterren van me krijgen.

En ik begin nu eerst bij dit stuk dat over mezelf gaat. In deze review zit wel degelijk een compliment en ze geeft mij ook vier sterren, maar tijdens het lezen pikt mijn primitieve brein dat niet op. Het richt de focus echt onmiddellijk en alleen op de kritiek. En juist omdat dit gebeurt, is het belangrijk om bij het ontvangen van kritiek eerst de aandacht op jezelf te richten. Daar zal je moeten beginnen omdat er iets met je gebeurt en omdat je een fysieke reactie hebt.

Toen ik de review las, begon mijn lichaam te tintelen. Het was alsof er hele kleine naalden prikjes actief werden op mijn borstkas en de hele voorkant, zeg maar, de bovenste helft aan de voorkant van mijn romp raakte in een alert stand. Mijn lichaam voelde een dreiging en wat ik heb geleerd is dat ik daar met mijn aandacht naartoe moet gaan. En ik doe dat ogenblikkelijk door direct even in een flits van een seconde of twee mijn ogen te sluiten en mijn lichaam dan als het ware van binnenuit te ervaren, van binnenuit te beleven: wat voel ik? Waar zit wat ik nu voel? Oh, mijn armen worden slap, mmm...mijn borstkas tintelt. En hierzo tussen mijn borsten, ter hoogte net onder mijn bh-bandje, daar voel ik een soort gat. Het voelt alsof mijn lichaam daar naar binnen trekt. Een soort auw beweging maakt het. En mijn schouders spannen zich aan. Hmm, oké. Dat is wat ik voel. Dat is wat er nu is. Dat is wat er nu door mijn heen gaat en ik kan dat voelen. Tinteling is niet erg. Het is een schrikreactie van mijn lichaam. Dit wat ik hier nu in een flits deed is de reden en de enige reden waarom ik het vroeger op een eten zette als ik kritiek had ontvangen. Het was een vorm van zelfkalmering omdat ik mij niet goed bewust was van wat ik voelde, maar wel wist dat ik het zo snel mogelijk weg wilde hebben.

Want ik wist me er echt geen raad mee en eten kalmeerde me. Althans, dat voelde op dat moment zou dat het niet werkte. Dat was wel duidelijk. Dus ik ga naar binnen en wat ik daar voel is van mij. En het is heel belangrijk dat ik er ben voor mijn lichaam, dat ik kom opdagen voor de ervaring van mijn schrik, want dat is het. Ik schrik. En dit is hoe dat voelt en het is belangrijk dat ik daar contact mee maak. Omdat ik er dan eigenaar van wordt. Ik word eigenaar van mijn schrikreactie. En daarmee niet het slachtoffer van iets wat mij overkomt. Nee, ik ben de eigenaar van wat ik voel in mijn lichaam. Hoor je het verschil? Is een hele andere positie die ik kies. En dan hoef je dus ook niet op de vlucht. Als je heel bewust besluit om te belichamen wat er gebeurt met je en daar eigenaar van te zijn. En ik kan die schrikreactie van mijn lichaam alleen verwerken als ik er contact mee maak. Is heel belangrijk voor je. Je wil contact maken met de schrikreactie in je lichaam, dus dat is wat ik doe. Dat is de volwassen manier van het verwerken van schrik. En het op een eten zetten is dat niet hahaha... En nadat ik die schrik heb gevoeld, laat ik deze met rust.

Ik besluit dat het gevoel wat er is en wat ik omschrijf dat dat dat gat wat daar lijkt te zitten, wat zo naar binnen trekt. Dat auw gevoel en die tinteling dat het er mag zijn. En ik weet dat als ik er ruimte voor maak in mijn lichaam en het verwelkom dat het vanzelf minder wordt en zeker als ik het niet bevecht. Ik heb er nu ruimte voor gemaakt in mijn lichaam en dat is genoeg. Ik ben eigenaar van mijn schrik. Ik draag mijn schrikrespons.

En de reden dat je lichaam zo schrikt is omdat wij mensen een sociale soort zijn. We overleven met elkaar door een groep te vormen en ik zie dat primitieve stuk van mijn brein voor me als een groep apen op een apenrots. Wij leven met elkaar voor het primitieve brein nog steeds als een groep apen op een apenrots zoals je die ook in de dierentuin ziet, weet je wel, met zo'n slootje eromheen. En die apen die leven met elkaar in een sociale orde. En zieke apen, zwakke apen of apen die zich misdragen, die kunnen door de groep verstoten worden. Dus zodra er naar je gewezen wordt en je een boodschap hoort die klinkt als, lijkt op, jij bent niet oké, is je leven op die rots in gevaar. Want je zou dan verstoten kunnen worden.

En dit stuk zit in je DNA besloten en kan je niet uitzetten in je brein. Je lichaam zal altijd een stressreactie geven als er dreiging waarneemt.

Ook bij zoiets onschuldigs als een review. En als die schrikreactie die je hebt erg sterk is en lang aanhoudt, kan je je lichaam helpen bij het verwerken ervan door te bewegen, want dan kunnen die stresshormonen makkelijker verwerkt worden en afvloeien. Je kan bijvoorbeeld een stevige wandeling gaan maken of hardlopen, de trappen in je huis op en af hollen of dansen in je kamer op bijpassende muziek. Ik dans heel veel. Ik ben heel gevoelig mens. En dansen helpt mij altijd heel erg goed om emoties en gevoelens en prikkels te verwerken. Bewegen helpt de stresshormonen je lichaam uit en kracht zetten werkt daarbij ook heel goed. Je kan bijvoorbeeld de herfstbladeren verwoed van je terras vegen of dekens uit kloppen of op een boksbal slaan. Kracht zetten.

Maar goed, dat was hier voor mij nu niet nodig, want zo'n heftige reactie had ik niet. Dus ik laat mijn lichaam nu doen wat het moet doen om de schrik te verwerken. En intussen schakel ik over naar het mentale stuk en dit ging allemaal heel snel. Ik beschrijf het hier nu voor je, heel uitgebreid voor je. Maar het gebeurt in een paar seconden allemaal tegelijk.

Dus terwijl ik in mijn lichaam scan wat er allemaal gebeurt, stel ik mijzelf intussen op het mentale niveau een gouden vraag. En dat is: waar kan ik zien dat dit waar is?

Hoor ik mijzelf graag praten? Nee.

Praat ik graag?

JA! JA!

En dit, wat hier gebeurt is een super, intiem en goudeerlijk moment dat ik met mezelf heb. Ik vertel mezelf de absolute waarheid. Dat moet en dat kan, omdat ik heb geleerd om onvoorwaardelijk van mezelf te houden. En hierdoor is het altijd veilig om eerlijk tegen mezelf te zijn. En het eerlijke antwoord is dat ik het niet prettig vind om naar mijn eigen stem te luisteren.

Weten jullie nog toen het antwoordapparaat op de markt kwam met de cassettebandjes en dat je voor het eerst je eigen welkomboodschap hoorde? Ieuw! Dat vond je helemaal niks om je eigen stem te horen. En ik ook niet.

Maar ik praat wel graag. Ik ging dus naar binnen en ik stelde mezelf die vraag: praat je graag Marjena? En uit mijn hart en uit mijn tenen kwam het stralende, eerlijke antwoord:

JA! JA, als ik praat voel ik me hetzelfde als wanneer ik dans. Ik voel dat ik leef. Dat is dus mijn waarheid. Ja, het is waar. Ja, ik praat graag.

Het is voor mij een expressie van mijn levensvreugde, praten. Ja, ik praat graag. En vandaar uit, vanuit die eerlijkheid die ik mezelf bied, kan ik opnieuw eigenaar zijn en dit keer eigenaar van de kritiek omdat ik mezelf er niet om veroordeel. Ik kan zien dat het waar is en daar liefde voor voelen. Ik kan het van mezelf begrijpen en dit is het stuk dat jij ook op zal moeten pakken als je kritiek ontvangt. Waar kan je zien dat het waar is? En dit is niet mijn eigen idee geweest. Ik heb dit van Byron Katie geleerd. Zij is hierin echt mijn voorbeeld geweest en ik kan je haar werk, haar boeken enorm aanraden.

Zij gaf het voorbeeld waarin iemand ooit tegen haar had gezegd dat ze dik is. Nou, als er iets is waar wij allemaal heel verontwaardigd op kunnen reageren en elkaar bij te hulp schieten, is het wel als iemand je dik heeft genoemd. Waaat??? Nee, wat bot, wat gemeen! Maar Katie gaat naar binnen en stelt zichzelf de vraag: is het waar? Kan ik zien waar dit waar is en haar antwoord was...ja.

Ja, het is waar, ik ben dik.

Dank je wel. Ik kan het zien. Want zien dat ze dik is, heeft voor haar geen andere waarde dan we dan de betekenis die ze dit zelf geeft. En dat is haar vrijheid. Dat is van haar. Zij mag zelf beslissen welke betekenissen dit geeft.

Zoals het ook aan mij is om te beslissen welke betekenis ik het geef dat ik oprecht van praten hou. En in dat moment, in die flits van het opdiepen van mijn waarheid voelde ik alleen maar liefde. Ik was me er nog niet eerder zo bewust van dat ik zoveel van praten hou. Ik voel er zoveel levensenergie bij. Het is voor mij een expressie van leven. Wat een ontdekking. En in dat intieme moment van waarheid voelde ik blijdschap over deze ontdekking. En we zitten hier nu nog steeds in die eerste paar minuten na het lezen van die review. Dus dit is mijn stuk.

En dan die reclame. Wat is daarvan mijn waarheid? Marjena?

Wil je reclame maken? Nee.

Wil je laten weten dat je kan helpen? Ja.

Ben je nog zoekende in hoe je dit precies doet?

JA. Haha! Reclame voelt vervelend. Niemand zit te wachten op reclame. Ik hou niet van reclame. Jij houdt niet van reclame. Niemand houdt van reclame. Als het reclameblok op de televisie komt, is dat het moment waarop je naar de wc gaat of thee zetten. Dus reclame maken wil ik niet. Ik wil je wel laten weten dat ik je kan helpen en dat ga ik aan het eind van deze aflevering ook weer doen. En ik ben aan het leren hoe ik dat op de juiste manier communiceer. Dat is mijn waarheid. En daarmee heb ik mijn werk gedaan. Ik heb het stuk dat voor mij is en bij mij hoort gevoeld en in de ogen gekeken in pure eerlijkheid. Ik heb mezelf echt de waarheid verteld.

En dat is iets wat jij ook zal moeten doen om niet te overeten. Jezelf de waarheid vertellen. En jezelf de waarheid vertellen en echt eerlijk zijn zal je alleen doen als je die waarheid van jezelf zou kunnen ontvangen zonder veroordeeld te worden op je antwoord. Het moet veilig voor je zijn om jezelf de waarheid te kunnen vertellen. Het moet veilig voor je zijn om jezelf de waarheid te vertellen.

De relatie die met jezelf hebt is de allerbelangrijkste in je leven en je wilt deze op onvoorwaardelijke liefde kunnen baseren. En dat betekent dat de waarheid altijd welkom is en oordeelvrij wordt ontvangen door jou.

Dus ik weet nu wat mijn waarheid is over van praten houden en wat mijn waarheid is over het delen van mijn aanbod, hoe ik je kan helpen.

En nu kan ik door met het stuk dat van de ander is waarna ik een onbeladen evaluatie kan maken. Want wat is van de ander? Wat van de ander is, is altijd hun waarneming en hun waarneming wordt gefilterd door hun gedachten en hun overtuigingen. En deze zijn subjectief tenzij het om feiten gaat. Als het bijvoorbeeld regent en je vraagt aan honderd mensen die in die regenbui zitten of het regent, zullen ze allemaal ja zeggen. En als iedereen het erover eens is, hebben we het over een feit. Het regent en dat is een feit. Maar als je aan die 100 mensen gaat vragen hoe ze die regen ervaren, zal de één het rotweer noemen. De ander noemt het verfrissend of knus of magisch. Hun beleving van die regen is subjectief en je leert iemand kennen door wat ze je vertellen over hun beleving. Linda, die deze review schreef, vindt dat ik te veel praat. Wat ik deel ervaart als zinnig, maar het mag van haar echt veel beknopter.

Sorry Linda. Ze heeft de indruk dat ik mezelf erg graag horen praten. Nou, daar zit ze niet ver van mijn waarheid. En dat ik reclame maak en dat dit afbreuk doet voor haar aan de 10 sterren die ze maar anders het liefst zou willen geven. En hiermee vertelt ze mij iets over haarzelf, over haar normen en overtuigingen en gedachten, over haar idee van wat reclame is en wat niet.

Het gaat over haar beleving van de podcast. En als ik weer even naar de vergelijking met het weer ga, is dit dus haar beleving van de regen. Ik leerde haar kennen. Ze vertelt mij iets over haarzelf en ze vertelt trouwens niet eens per se aan mij. Ze vertelt het aan de andere luisteraars, mensen die zoeken op de pagina. Hè, zou deze podcast misschien de moeite waard zijn. En nu heb ik haar een beetje leren kennen en dank je wel Linda voor je feedback, voor de moeite die je hebt genomen en de vier prachtige sterren die je daar achter hebt gelaten.

Dus ik heb nu naar mijn eigen stuk gekeken en mijn gevoelens gevoeld en ik heb geluisterd naar iets wat een luisteraar over haar beleving van de podcast heeft verteld. En nu kan ik mijn onbeladen evaluatie gaan maken. Want die tintelingen, die prikkeling, die schrik is er inmiddels af. Ik heb de review kunnen lezen zonder in mijn limbisch systeem kunnen zitten en dus ook kunnen zien dat er wel degelijk ook een compliment voor de podcast inzit. En nu kan ik mezelf dus vragen gaan stellen om te evalueren. Kan ik iets met het idee van veel praten?

Vorige week kreeg ik toevallig een e-mail binnen via mijn contactformulier van mijn website, ook met feedback op de podcast. En daar stond het volgende in, en ik ga je niet de hele e-mail voorlezen, want die is wat aan de lange kant. En het zijn zoveel complimenten dat het één grote verentooi is...haha...Maar ik lees er een stukje over voor:

Beste Marjena, een paar weken geleden vertelde een vriendin over vrijheid voor de spiegel en kwam ik op het spoor van jou. Ik kocht die les en downloadde het ebook Etenslessen, maar aan dat laatste ben ik nog niet toegekomen. Wel zag ik je podcast en sinds deze week beluister ik er elke avond één in bed. En nu voel ik de grote behoefte om je te vertellen hoe fantastisch ik je lessen vind. Je praat echt tegen mij in die podcast. Je bent echt begaan met mij. Dat voel ik echt. En ik kijk er elke avond naar uit om weer iets nieuws van je te horen...En nu komt het, dit is wat ze schrijft: ik ben ook heel blij dat je de podcast zo lang maakt. Je legt het echt uit, je vindt goede woorden om het uit te leggen en je hebt een prettige stem om naar te luisteren. Je bent heel lief voor mij en alle luisteraars en ik kan er ook van genieten dat je af en toe in de lach schiet of iets deelt van jezelf. Je stemming of het geluid van de vliegtuigen, zo gewoon en zo heerlijk. Dus dank je wel. Ik geloof heel erg dat je me gaat helpen om mijn eetgedrag onder controle te krijgen. Dat vertrouwen maakt me elke ochtend blij. En dat komt door jou. Terwijl ik nog maar net begonnen ben. Lieve groet, Monique.

Nou, ik heb Monique teruggeschreven en bedankt. En zoals je ziet heeft dus iedereen een andere beleving van de regen. En ik heb nu geleerd hoe Monique de regen ervaart. En iedereen zal de regen anders ervaren en dus mijn podcast ook.

En mijn evaluatie is dat de klanten die bij mij passen resoneren met mijn stijl van overdracht, resoneren met mijn energie en mijn manier van kijken naar zaken. En ik kan alleen de klanten aantrekken die bij mij passen als ik mezelf ben. En dus laat ik daarmee dat stuk los en blijft alleen dat reclame stuk over. Dat stuk wat ik loslaat is dat stuk over dat praten. En mijn onbeladen evaluatie is dat de een mij commercieel zal vinden en dat de ander mijn aanbod niet eens hoort. Het enige wat ik zeker weet is het stuk wat bij mij hoort hierin en dat is dat ik weet ik integer ben. Ik weet dat ik mijn programma niet aan iemand verkoop als ik niet daadwerkelijk geloof dat ik haar kan helpen. En het is mijn intentie om jou zo goed mogelijk te kunnen helpen en je te laten weten dat ik je kan helpen.

En dat doe ik vooral hier in de eerste plaats, in de podcast. Door mijn lessen met je te delen, zodat je met die lessen kan experimenteren. En als ze voor je werken, is het belangrijk dat je weet wanneer en hoe je mij kan inhuren.

En ik zal velen van jullie daarvoor over je eigen drempel moeten helpen, omdat je mogelijk wel in mij, in mijn aanpak gelooft, maar nog niet in jezelf. En ik zal je dus moeten inspireren om de sprong te wagen en daar niet uit angst mee te wachten. En daarin mag ik niet bescheiden zijn, want als ik dat doe ben ik meer met mijn eigen angst bezig om vooral niemand voor het hoofd te stoten dan met het belang van mijn klant om haar uit haar strijd met eten te kunnen helpen. En dat is mijn waarheid.

En zo sta ik erin. En ik zie dus ook op basis van deze twee reviews dat ik mijn ingeslagen weg moet en wil vervolgen.

En nou jij. Ik geef je de stappen nog een keer.

Als je kritiek ontvangt, is het allereerste wat je nodig hebt aandacht voor je eigen fysieke reactie. Je gaat kijken naar wat van jou is. En je wilt je bewustzijn van de sensaties in je lichaam en je lichaam zo nodig helpen om je gevoelens te verwerken. Wees niet bang voor wat er met je lichaam gebeurt. Het is een ongemakkelijk gevoel, maar het komt op als een golf en het spoelt ook weer weg. Intussen is belangrijk dat je jezelf vragen gaat stellen. En het aller aller aller eerlijkste antwoord gaat geven dat er in jou leeft. En jezelf eerlijk antwoord geven zal je alleen doen als je vanuit onvoorwaardelijke liefde naar dat antwoord luistert.

Stap 2 is zien wat van de ander is. Hier open naar kijken, zodat je de ander beter kan leren kennen en zien en je dus ook bewust zijn dat wat zij jou vertellen altijd over hun zelf gaat. Want het is hun interpretatie van de waarheid.

En stap 3 is jouw onbeladen evaluatie. Als die gevoelens zijn geweest, als je je eigen waarheid hebt gehoord en een liefde hebt ontvangen. Want dat is misschien ook wel goed om dat even aan te stippen hiervoor je. Waarom is het zo belangrijk om zo eerlijk tegen jezelf te zijn? Als jij in liefde kan ontvangen wat jouw eerlijke antwoord is, dan ben je in harmonie met je waarheid. En dan mag iedereen die weten en kennen. Dan is er geen schaamte. Als ik een oordeel zou hebben over mijn liefde voor praten, dan zou ik me schamen. Dan zou ik het moeilijk vinden. En dan zou ik me kunnen gaan verzetten tegen die kritiek. En misschien gaan beschuldigen of verdedigen of weglopen duiken. Maar nu ben ik volledig in die waarheid gaan staan.

Ik heb mezelf als het ware een douche gegeven van liefde van: oh ja, ik kan het zien. Ik hou van praten inderdaad. Dat is mijn waarheid. En er zullen mensen naar mij luisteren die denken: oh echt too much! En een ander zal zeggen ga door en weer een ander denkt misschien precies goed of niet voor mij. En dat is allemaal oké. Maar ik moet in de eerste plaats oké zijn met mijn waarheid. Dus ontvang onvoorwaardelijke liefde wat je waarheid is. Kijk naar wat van de ander is, zodat je hun kan leren kennen. En dan kan je die onbeladen evaluatie maken.

Want er is geen schaamte. Je hebt niets te verbergen. Iedereen mag jouw waarheid weten, want jij hebt al voor jezelf gekozen en voor die waarheid gekozen. Dus dan kun je jezelf de volgende vragen stellen in je evaluatie:

Wat vind ik hiervan? Wat kan ik hiermee? Wat kan ik hier van leren? Hoe kan ik groeien?

Met behulp van deze stappen heb je geen eten nodig om kritiek te verwerken. Schrijf ze op, gaat ermee experimenteren. Leer jezelf opvangen. En je zal zien dat de relatie met jezelf groeit en die met anderen groeit.