Afl. 110 Feestdagen zonder overeten

Vieren doen we traditioneel met eten. Maar hoe vind je hier je weg in als je achteraf meestal spijt hebt van de keuzes die je maakt? En wat kan je doen, als je bij alles wat je wordt aangeboden een verleiding voelt waar je geen weerstand aan kan bieden?

Ik geef je het antwoord en bespreek drie vaardigheden die je hierbij zullen helpen. Het zijn vaardigheden die je in Etenslessen ontwikkelt en waarmee je keuzes leert maken die je ondersteunen, ongeacht de verleiding van het moment.

Luister naar de aflevering en ontdek hoe je feestdagen viert zonder overeten.

Wat je ontdekt:

• Drie vaardigheden voor vieren zonder overeten

• Hoe je deze drie vaardigheden vóór, tijdens en na de feestdagen inzet

• Waarom spijt gemakkelijk is

Transcript Afl. 110

Je luistert naar Etenslessen, de podcast met Marjena Moll en dit is aflevering 110. Je luistert naar Etenslessen, de podcast over afvallen zonder dieet en het creëren van een geweldige relatie met eten, maar naam is Marjena Moll. Ik ben je coach en ik introduceer je graag in mijn Etenslessen, waardoor je ontdekt hoe je afvalt zonder dieet en een fantastische relatie met eten creëert. Laten we beginnen. 

Hoe gaat het? Hoe is het met je? Wil je feestdagen creëren zonder overeten? Ik wil ze dolgraag. 

Ik wist alleen nooit hoe. Het werd altijd een alles of niets show en eigenlijk altijd een alles show. Ik wilde niets, maar het werd alles...haha...En dat is misschien ook wat jij herkent.

 En daarom wil ik in deze les die ik voor je heb gemaakt met je praten over het creëren van feestdagen zonder overeten. Ik gaf hier van de week een Masterclass over waarin we echt tot in detail door de stappen heen zijn gegaan van hoe dit werkt. Maar wat ik hier voor jou wil doen in deze les is je daar in elk geval de grove pennenstreek van geven. En in die Masterclass had ik een onderscheid gemaakt tussen voor de feestdagen, tijdens de feestdagen en na de feestdagen. En wat ik hier voor je ga doen in deze les is drie vaardigheden bespreken die je nodig hebt om feestdagen te kunnen creëren zonder overeten. En ik laat je in deze les zien hoe die vaardigheden zich verhouden voor de feestdagen, tijdens de feestdagen en na de feestdagen.

Laten we beginnen en laten we dan starten met de vraag wat bedoel ik met feestdagen zonder overeten? Strikt genomen hanteer ik de term overeten als het eten wat je doet, is mijn definitie van overeten, is het eten wat je doet zonder dat je honger hebt. Dus jouw lichaam vraagt niet om eten en je geeft jezelf toch eten. Het hoeft niet zo te zijn binnen het creëren van jouw fantastische relatie met eten, dat je dan altijd alleen maar eet als je honger hebt en anders niet.

Ik eet zelf niet alleen maar als ik honger heb. De momenten waarop ik eet zonder dat ik honger heb, heb ik alleen wel heel bewust uitgekozen. En die overkomen mij niet. Die overvallen mij niet. Ik weet precies wanneer ik mijn hongerbalans volg en alleen eet om functioneel te eten als mijn lichaam om brandstof vraagt en wanneer ik momenten selecteer waarop ik eet zonder dat ik honger heb. Strikt genomen binnen mijn definitie van de overeten overeet ik dan, alleen het is een overeten wat ik niet als problematisch ervaar. Het overeten wat je als problematisch ervaart, dat is het eten waar je achteraf steeds spijt van hebt.

Het is misschien wat verwarrend door te zeggen feestdagen zonder overeten. Het hoeft strikt genomen niet te betekenen dat je dan alleen maar zou eten als je honger hebt. Dat kan wel, maar dat hoeft niet. Het gaat er eigenlijk onder aan de streep om dat jij je feestdagen zo kan inrichten, dat de keuzes die je maakt met eten binnen die dagen voor je kloppen. Een afspiegeling zijn van jouw fijne relatie met eten, de relatie zoals je die met eten wilt hebben en je daarin keuzes maakt waar je achteraf geen spijt van hebt. Ze kloppen. Het voelt goed, dit was wat je voor jezelf wilde creëren en dit is wat je hebt gedaan.

En dan kun je daar in prima keuzes maken die niets te maken hebben met honger hebben. Je zal alleen in het ontwikkelen van die fijne relatie met eten merken dat je eten gewoon echt zoveel lekkerder smaakt als je daadwerkelijk honger hebt. En omdat je dat zo fijn vindt, zal je selectief zijn met de momenten waarop je besluit om te eten zonder dat je honger hebt. Maar dat komt dan van binnenuit. Dus strikt genomen is mijn definitie van overeten eten zonder dat je honger hebt, zonder dat je lichaam daarom om om voedsel vraagt. Hier binnen deze les, in het praten over feestdagen zonder overeten heb ik het over feestdagen voor jezelf creëren die kloppen, die goed voelen als het om eten gaat en waar je dan ook achteraf geen spijt van hebt. Let's dive in.

In de Masterclass had ik het over voor, tijdens en na de feestdagen en dat ga ik hier ook voor je doen. Ik wil drie vaardigheden voor je bespreken die je nodig hebt om feestdagen voor jezelf in te richten, die voor je kloppen, die goed voelen en waar je achteraf geen spijt van hebt als het om dat eten gaat.

De eerste vaardigheid die je dan nodig hebt, is de vaardigheid van zelfleiderschap. Je hebt zelfleiderschap nodig om te zorgen dat die feestdagen jou niet overkomen, maar jij daar heel bewust je eigen keuzes in maakt. En dus ga je voor de feestdagen kijken naar die decembermaand, in dit geval, en nadenken over hoe je die maand wilt vormgeven. Doe je dat niet, dan zal je merken dat die feestdagen je overkomen. Je riskeert dat je in die dagen overprikkelt raakt, vermoeid, opgejaagd en je een slachtoffer gaat voelen van de dingen die je doet wat je uiteindelijk niemand anders kan kwalijk nemen dan jezelf. En de onvrede die je daarover voelt, die eet je weg en je wilt je lekker voelen. Want dit zijn tenslotte de feestdagen en je mag nu genieten. En daarmee creëer je dan weer meer van hetzelfde, zoals je dat ook de afgelopen jaren al hebt gedaan. Wat is nou het verschil met zelfleiderschap? In zelfleiderschap ga je in kaart brengen voor jezelf wat mag ik verwachten van die dagen? Wat laat zich altijd zien in die decembermaand? En dan zie je bijvoorbeeld dat er waarschijnlijk meer eten om je heen is. Er wordt overal eten aangeboden. Je wilt misschien een sprintje trekken om je werk goed af te ronden, zodat je tijdens je vrije dagen tussen kerst en oud en nieuw echt kan zeggen: oké, die laptop mag dicht. Ik hoef daar niet meer in te kijken. Ik ben nu echt vrij. Je wilt misschien je huis gezellig maken en versieren en dus komt er een doos uit de berging of van zolder. Misschien ga je nog naar de bloemenstal om daar een kerstboom te halen. Of zo'n mooie krans.

En er komt misschien meer druk op je sociale agenda. Als je verbonden bent aan netwerken, dan zijn er netwerkborrels. Er is misschien een borrel op je werk. Je wordt door familie uitgenodigd of je nodigt familie uit en je ziet dus meer mensen. En bij het zien van die mensen is dan vaak ook weer eten. En wat ook mogelijk een rol kan spelen is dat je meer gemis ervaart in sociale verbondenheid, daar waar je daar in november minder last van hebt. Je kan in november single zijn en daar helemaal niet zo'n issue mee hebben. Maar met kerst, als iedereen elkaar opzoekt en stelletjes misschien met elkaar afspreken, heb je het gevoel dat je buiten de boot valt, er niet bij hoort. En misschien word je ook niet gevraagd of zou je gewoon graag iemand naast je op de bank willen hebben. En die heb je niet. En dat voel je meer met die feestdagen dan in de maand oktober of november. Je hier allemaal bewust van zijn maakt dat je kan gaan kijken: wat wil ik hiermee? Wat geloof ik hier allemaal over? En als je dat doet kun je interessante ontdekkingen gaan doen.

Neem bijvoorbeeld dat idee van je werk afronden. Als je ziet dat je ieder jaar een sprint trekt om al je werk af te hebben voor die vrije dagen tussen kerst en oud en nieuw. En je merkt dat je je jezelf daarin altijd voorbij holt en overvraagd, kun je je gaan afvragen of het eigenlijk wel waar is dat je je pas vrij kan voelen in die vrije dagen als je werk is afgerond. Klopt die gedachte eigenlijk wel? Of is het iets waarvan je, als je er goed naar kijkt, ziet: oh, ik geef mezelf pas toestemming om me vrij te voelen tijdens die dagen als ik mijn werk heb afgerond. Maar dat is dus iets wat ik zelf creëer. En is dat wat ik wil? Is het eigenlijk wel noodzakelijk dat ik al dat werk afrondt voordat ik mezelf toestemming mag geven om me vrij te voelen? Dat is zelfleiderschap. Dat kunnen gaan zien en herkennen. En een duidelijke beslissing over nemen. En dan kun je voorkomen dat je je slachtoffer gaat voelen van verplichte nummers en hollen om je werk af te krijgen en het doen van dingen waarvan je ziet dat ze misschien helemaal niet nodig zijn. Dat is een stuk, dus de vaardigheid van zelfleiderschap. Die heb je nodig. Jouw belangen behartigen. Kijken naar wat je allemaal gelooft en wat je wil creëren.

Onderdeel daarvan is ook het maken van een ontwerp met betrekking tot het eten om je heen. Want als je veel meer mensen gaat zien en veel festiviteiten hebt, borrels hebt en jou heel veel eten wordt aangeboden en je weet van jezelf dat dat je een brein hebt wat gevoelig reageert op snelle suikers waardoor ze snel naar meer smaken en jij geprikkeld kan worden door te zien van dat eten. En je doet daar niets mee. Dan zal je veel en vaak de impuls voelen om iets te eten en omdat je daar geen leiderschap in hebt ontwikkeld, volg je elke impuls om te eten. En dat is lekker in je mond, maar minder prettig in je lijf. En dan merk je dat je in die periode gewoon veel meer eet dan anders en zeg je achteraf. Ja, het was gezellig, het was leuk, maar man, ik heb zoveel gegeten. Waarom deed ik dat nou? En ik heb dingen gegeten die ik eigenlijk niet eens lekker vond. En er waren momenten dat ik voelde: ik kan niet meer en toch zag ik mezelf nog pakken en eten. Dit, je hier toen leren verhouden vraagt om het maken van een mooi ontwerp waarin jij precies weet waar je je impulsen om te eten wilt laten gaan en waar je dat niet wilt.

En als je die vaardigheid nog niet hebt ontwikkeld en je hebt nog geen ontwerp gemaakt, dan bestaat de kans dat je alleen maar het idee van een dieet kent. Hier mag ik het en hier mag ik het niet. En dan voel je wel de impuls om te eten, maar die onder druk je, die duw je weg. Nee, dit mag niet nu en het effect daarvan is dat je alleen maar meer wilt eten. En het wordt dus een gevecht om dat verlangen naar eten te onderdrukken.

Binnen Etenslessen leer ik je om een mooi ontwerp te maken van je jouw fijne relatie met eten, waarin je heel goed het verschil kan zien tussen een dieet of dat ontwerp. Binnen een dieet wil je wel eten, maar mag het niet. Binnen een ontwerp mag je altijd eten, maar wil je het niet. En let op, want nu ga ik nog een stapje dieper. Dat betekent niet dat je niet de impuls kan voelen, het verlangen kan voelen om te eten. En wat je daarmee doet is precies weten wanneer je die impuls toelaat en beloont met eten en wanneer je dat niet wil.

Dus dat ontwerp heb je nodig omdat je anders gewoon elke prikkel om te eten beloont vanuit het idee: ja, het is toch gezellig? Het wordt me aangeboden en het overkomt je dan dus. Ja, dat is die eerste vaardigheid gaat over zelfleiderschap.

De tweede vaardigheid gaat over je vermogen om je emoties en eten uit elkaar te kunnen halen. Iedereen heeft associaties, emotionele associaties bij de feestdagen. En dat kan als je teruggaat naar je kindertijd, gaat dat vaak over koestering, gezelligheid, verbondenheid, verrassing. Als je als kind in je pyjama je een kamer binnenkwam en daar stond je schoentje met een cadeautje erin en strooigoed eromheen op de grond. Je wist niet wat je overkwam. Magisch was dat. Ik weet nog dat ik en mijn broertje samen aan het aan het bedenken waren. Maar hoe is Piet dan de kamer in gekomen? Papa en mama doen toch elke dag dat het huis helemaal op slot? Hoe doet hij dat? Hij is hier geweest. Zo spannend. De term Zwarte Piet trouwens. Daar heb ik nu niks meer mee. Maar goed, dat was toen nog zo in de jaren 70.

Piet was in ons huis gekomen en hoe had ie dat gedaan? Wat knap van hem. Die magie. Die is neurologisch verbonden geraakt met eten met strooigoed. En toen ik wat ouder werd kwam daar kerst bij. De lichtjes, de kerstboom met engelenhaar om die lichtjes heen. Dat was magisch. Het verhaal van de ster van Bethlehem, De drie wijzen, het kindeke Jezus, maar ook de associatie met, goh, wat dacht ik nou aan... Je hebt het kerstverhaal. Het klassieke kerstverhaal. Oh, ik ben nou even blanco, gaat me zo te binnen schieten. Maar al die associaties die dan gaan over de feestelijkheid, de verbinding. O ja, Charles Dickens. Londen twee eeuwen terug. De besneeuwde straten. Tiny Tim met zijn krukken, Ebenezer Scrooge, die gierig is en niks wil delen. En die uiteindelijk verandert. En dan heel gul wordt. En dat prachtige verhaal daar omheen. Dat gevoel van de geest van Christmas Past de kerst van het verleden. Het Kerst van het heden, kerst van de toekomst was zo'n een spannend verhaal. En ook dat braakte verbonden het kijken naar die film met mijn moeder, mijn vader en m'n broer en zusje. En al dat eten wat daarbij was. Dat, die associaties, die zijn emotioneel ooit verbonden geraakt met eten, koestering, gezelligheid, verrassing, mystiek.

En als je nog niet hebt geleerd hoe je emoties en eten uit elkaar haalt, dan zal je tijdens die feestdagen altijd verlangen naar je lekker voelen en het recht om je lekker te kunnen voelen. Want het zijn toch de feestdagen? En voor jou gaat dat dan gepaard met eten. En nu zeg ik niet tegen je dat je hier niet voor kan kiezen binnen jouw fijne relatie met eten. Waar het om gaat is dat je in staat bent om zelf te bepalen in welke mate je hiervoor kiest en niet omdat je ervan afhankelijk bent om je lekker te kunnen voelen, om te kunnen genieten. Om een feestelijk gevoel te hebben. In mijn programma in Etenslessen leer ik je hoe je je emoties en eten volledig uit elkaar kan halen, zodat dat eten optioneel wordt. En niet is wat je nodig hebt om te kunnen genieten en een feestelijk gevoel te kunnen activeren.

En wat je daar in tegenkomt en dit is een van de dingen die ik besprak tijdens die Masterclass is ongemak. Er gaat ongemak komen, want dat is of het ongemak van elke impuls om te eten als er eten voorbijkomt, toelaten en belonen en je dan dus overvol voelen, na verloop van tijd. Je hebt die enorme uitgebreide kerst brunch nog maar net gehad en daar komt alweer wat lekkers bij de koffie en je voelt gewoon dat je vol zit. Maar je pakt het en je neemt en daarna ga je ergens op bezoek en dan word je ook weer wat aangeboden en dat eet je ook weer op. En dat gaat zo dagenlang door.

Of je gaat het ongemak voelen van je verlangen naar eten onderdrukken als je nog niet dat goeie ontwerp, dat mooie ontwerp voor jezelf hebt gemaakt en weet hoe je dat inricht. En die switch maakt van het wel mogen, maar het niet willen. Dan probeer je alleen maar je verlangen naar eten te onderdrukken op wilskracht. En dat is een ongemak. Of, en dat is wat ik je in Etenslessen leer. Je leert heel goed het onderscheid maken tussen wat jij zelf wil en die prikkel om te eten voelen in je brein en die prikkel er laten zijn zonder hem te belonen. En wat zo fijn is in dit proces, in het creëren van die fijne relatie met eten is dat die prikkel om te eten als je geen honger hebt steeds zwakker wordt. Hij zal waarschijnlijk niet helemaal uit je cognitie verdwijnen als je ook buiten je hongerbalans blijft eten, als je besluit dat je dat wilt. Ik eet soms buiten mijn hongerbalans, dus ik ken die prikkel en ik voel die prikkel ook als ik iets eet waarvan ik weet dat mijn brein genotzuchtig wordt. Het is alleen geen probleem, de prikkel is zwak en het ongemak van die prikkel kan ik prima dragen. Ik heb daar ook geen negatieve gedachten bij en dat komt omdat ik mijn emoties en eten helemaal uit elkaar heb gehaald en het voelen van het ongemak van verlangen naar eten als ik geen honger heb, heb ik geen issue mee.

Het is een zwakke prikkel en het is geen probleem. En dat is wat je creëert in het ontwikkelen van die fijne relatie met eten en het uit elkaar halen van je gevoelens en eten en het ongemak wat voorbij gaat komen tijdens die feestdagen is daarin helemaal oké en wordt ook door je verwacht. Het hoort erbij en je hebt dus niet last van de idylle van de illusie. Dit zijn mijn feestdagen en dus heb ik er recht op om mij nu alleen maar lekker te voelen. Dat idee is een emotioneel onvolwassen idee wat je hebt losgelaten.

De derde vaardigheid die je nodig hebt, is de vaardigheid van oordeelvrij kijken.

Wat ik tijdens de Masterclass zei, is dat spijt gemakkelijk is. Als je toch iets hebt gegeten waarvan je achteraf zegt: dat wilde ik eigenlijk niet. Wat er dan vaak gebeurt is dat er in de relatie met jezelf spanningen ontstaat want je hebt je niet aan een afspraak met jezelf gehouden.  En om weer zuiver in de relatie met jezelf te kunnen staan betuig je spijt. Dat is de dynamiek ervan. Spijt gaat over het laten zien aan jezelf: ik ben me ervan bewust dat ik hier iets heb gedaan wat niet oké was. En dus ga je in spijt zitten. En wat ik daarover wil zeggen, is dat het makkelijk is. Pijnlijk, maar makkelijk.

En het voegt echt helemaal niets toe. Je hebt er helemaal niks aan. Je hebt spijt niet nodig om zuiver in de relatie met jezelf te kunnen staan. Echt niet, dat is je ooit geleerd 

Maar je hebt er geen bal aan. Want wat er gebeurt is dat je je alleen maar rot voelt. Somber, neerslachtig. Je hebt de behoefte om jezelf wat terug te trekken. Dat krijg je tijdens die feestdagen niet uitgelegd aan je omgeving. Ze begrijpen het misschien ook niet. Als je het zou vertellen, dan zeggen ze misschien alleen maar: nou, dan eet je toch gewoon wat minder. En jij denkt dan: ja, waarom lukt me dat nou niet? Zo simpel is het niet en dan voel je je nog meer alleen en onbegrepen.

Dus je trekt je terug. Je wordt wat stil. Je wordt somber, je krijgt een zwaar gemoed. Je wordt wat neerslachtig en je wil het zo gauw mogelijk weer vergeten. Dus je zit het uit. Je zit je spijt uit om weer zuiver met jezelf in de relatie te kunnen staan. Net zo lang totdat het is overgewaaid en je weer mee mag doen als het ware, uit de hoek mag komen. En daarna wil je het zo gauw mogelijk vergeten. En waarom werkt dit nou niet? Omdat je er niets van leert. Je relatie met eten kan er niet van groeien. Ik kan niks ontwikkelen, want dat wat zo pijn doet willen we zo gauw mogelijk vergeten en dus kijken we er niet meer naar. Oordeelvrij kijken betekent dat je gefascineerd kijkt naar de keuzes die je hebt gemaakt. En dan kun je zulke mooie ontdekkingen gaan doen. Zulke waardevolle ontdekkingen. Je kan er dan bijvoorbeeld achter komen dat bij jou die nostalgie en eten, dat proeven van dat feesteten nog helemaal met elkaar verbonden zijn en dat je onderschat hoe groot jouw verlangen is naar het voelen van die verbinding. Die nostalgie. Dat genieten, dat feestelijke gevoel en dat dat voor jou nu nog via eten gaat en dat je nog niet hebt geleerd hoe je die twee uit elkaar haalt.

Een andere ontdekking die je kan doen is dat je ziet dat je zelfleiderschap nog hulp nodig heeft en de ontwikkeling nodig heeft, omdat je wel inderdaad je die feestdagen hebt laten overkomen vanuit oude, gedateerde ideeën over wie je denkt dat je moet zijn. Waardoor jij inderdaad die sprint hebt getrokken om je werk af te krijgen, je huis gezellig te maken. Verplichte nummers bent afgegaan of mensen hebt uitgenodigd waar je eigenlijk geen zin in had. En je overeet om het te compenseren.

Dat zie je niet als je alleen maar in die spijt gaat zitten. Maar als je oordeelvrij gaat kijken wel. En dan kun je dus zien waar de kans voor je ligt, waar de opening voor je zit.

En waar je misschien ook achter komt, als je wel gaat kijken naar hoe je tot je keuzes kwam, is dat je nog heel gevoelig bent voor sociaal wenselijk eten. En als iemand tegen je zegt: ik heb dit speciaal voor jou in huis gehaald of jongens, dit kan ik niet bewaren, zullen we het even opmaken met elkaar? Zonde om weg te gooien. Of je krijgt misschien wat verwijtend te horen: je laat me hier toch niet mee zitten? Je doet toch wel gezellig mee...dan denk je: pfff, ik moet nu bewijzen dat ik een dankbare gast ben door het op te eten. Nee, tuurlijk, ik eet het.

Dat. Dit is zulke waardevolle informatie voor je en als je in spijt gaat zitten, kijk je er niet naar. Ontdek je het niet.  Dus oordeelvrij kijken is zo'n belangrijke vaardigheid.

Met deze drie vaardigheden: zelfleiderschap, het uit elkaar halen van emoties en eten en oordeelvrij kijken kun je fantastische feestdagen voor jezelf creëren. Dagen waarin overeten niet noodzakelijk voor je is, maar optioneel. En je keuzes kunt gaan maken waar je achteraf geen spijt van hebt. En het fijne is dat in het ontwikkeling brengen van deze vaardigheden, die prikkel om te overeten steeds zwakker wordt en je ook geen spanning voelt richting die feestdagen terwijl ze er aankomen. Je ziet er niet tegenop. Je bent niet bang dat het misgaat. Je maakt je geen zorgen dat het alles of niets gedrag wordt, want je weet precies hoe je jezelf in aanloop naar die dagen kan begeleiden. En daar waar je achteraf merkt: oh wacht even, daar liep het niet helemaal zoals ik wil. Weet je precies hoe je daar naar kijkt. Hoe je evalueert, leert en groeit, zodat het jaar daarop er daadwerkelijk een ontwikkeling is, hoe je die dagen voor jezelf inricht en beleefd. En ik denk dat je hiermee zo mooi voorbij komt aan diëtiek, aan het idee van: ik moet opletten, zorgen dat ik niet doorslaat, dat dat niet te veel wordt.

En de enige manier waarop je dat dan kan is op wilskracht en die heb je gewoon niet genoeg.

Zeker niet als die dagen druk voor je zijn en vol en veel. In Etenslessen, in mijn module ontwerpen is dit één van de dingen waar we uitgebreid bij stilstaan en waar ik je de tools voor geef, maar wat ik hier voor je in deze les wilde is je in ieder geval laten zien, die grove pennenstreek van die Masterclass, deze vaardigheden en het voor, tijdens en na van die feestdagen. En ik denk dat met die bewustwording daarvan je alweer een mooie stap voor jezelf zet.

Ik wens je natuurlijk in aanloop naar die dagen een heerlijke tijd en ben er volgende week weer. Dit is wat ik voor je had. Tot dan.