Afl. 118 Een terugval

Je doet je best om goed voor jezelf te zorgen en als het aantal dagen dat dit lukt begint te stapelen, voel je de kracht van het momentum dat je daarmee creëert. Je voelt je blij en hoopvol. Je wilt zo graag in deze flow blijven.

Maar ineens is daar een moment waarop je toch weer overeet. Het overvalt je en voelt als een terugval. Zeker als je daar dagen of weken in blijft hangen. Ik weet wat hier gebeurt en kan je helpen. Luister naar deze waardevolle les, die bij de vraag begint of een terugval eigenlijk wel bestaat.

Ik geloof van niet en onderbouw ook waarom. Deze les wil je niet missen omdat de suggestie van een terugval je onnodig remt in het creëren van een fijne relatie met eten. De betekenis die je aan overeten geeft doet ertoe en maakt een belangrijk verschil in het oplossen van je strijd met eten.

Wat je ontdekt:

• Een terugval is een mentaal concept.

• Waarom een terugval niet bestaat.

Transcript Afl. 118

Je luistert naar Etenslessen, de podcast met Marjena Moll en dit is aflevering 118. Je luistert naar Etenslessen, de podcast over afvallen zonder dieet en het creëren van een geweldige relatie met eten, maar naam is Marjena Moll. Ik ben je coach en ik introduceer je graag in mijn Etenslessen, waardoor je ontdekt hoe je afvalt zonder dieet en een fantastische relatie met eten creëert. Laten we beginnen.

Hallo, hoe is het? Hoe gaat het met je? Wat fijn dat je luistert. Welkom in deze Etensles over een terugval. Vanmorgen gaf ik mijn Facebook live, die geef ik elke woensdagochtend. Als je een keer tijd hebt, zin hebt om 9.00 uur. Elke woensdagochtend geef ik een Facebook live over afvallen zonder dieet. Het creëren van een fantastische relatie met eten en het oplossen van je strijd met eten. En je kunt me daar alles over vragen. En er is inmiddels een hele krachtige community gegroeid van mensen die daaraan deelnemen. En hun vragen zijn vaak fantastisch. Er nemen ook klanten van mij aan deel en die stellen ook echt waanzinnig goeie vragen. Dus profiteer daarvan, maak daar gebruik van en als je geen tijd hebt op de woensdagochtend om 9.00 uur kun je ook kijken naar mijn archief aan opnames. Die staan allemaal onder het kopje video’s op mijn Facebook pagina Marjena Moll Etenslessen en je vindt daar het hele archief.

En de opname van vanmorgen, die van 12 januari 2022 is ongelooflijk waardevol en gaat je helpen als het hele concept van jouw relatie met eten nieuw voor je is. Wat ik uitleg in die video is hoe een strijd met eten ontstaat. Welke drie factoren daarin bij elkaar komen en welke drie vaardigheden je nodig hebt om die strijd op te lossen. Ik leg het heel helder en to the point uit en als je ernaar kijkt zal, omdat je er dan ook beeld bij hebt, zal het heel gemakkelijk voor je landen dit concept. En het mooie is met inzichten, inzichten die goed bij je landen, kun je niet meer kwijtraken en daarmee ben je meteen drie stappen verder vooruit in het oplossen van je strijd met eten en afvallen zonder dieet, dus ga kijken naar die opname en kom erbij. Je gaat het leuk vinden, het gaat je helpen. Op de woensdagochtend om 9 uur. 

En nu vanmorgen kwam er een onderwerp voorbij waarvan ik dacht: Wat! Heb ik daar nog geen podcast over gemaakt? Hoe kon dit aan mij voorbijvliegen? Dus dat ga ik nu meteen voor je doen. En dit gaat over het hebben van een terugval. Het idee van een terugval. Ik heb het mezelf in het verleden zo vaak horen zeggen: 'ach, ik heb een terugval gehad. Ik zit in een terugval.' En nieuwe klanten die bij mij komen, hebben het daar ook over, noemen het ook een terugval. 

En wat ik ze dan vertel is dat een terugval in werkelijkheid niet bestaat, maar de suggestie ervan en de beleving ervan heel demoraliserend kan zijn. Het kan je enorm ontmoedigen. En het lastige daarvan is dat als je het hele verhaal erover in je hoofd gelooft, je er ook nog in kan blijven hangen. Je moet dan echt eerst je wonden likken, herstellen, moed verzamelen, je knieën afkloppen voordat je weer opnieuw durft. En dat is zonde, want het is één grote illusie.

De beeldtaal, het idee, de suggestie van een terugval roept het beeld op alsof je aan het klimmen bent. Het gaat al zoveel dagen goed, zoveel dagen goed, zoveel dagen goed, zoveel dagen goed en...ahhhh...En je rolt weer helemaal naar beneden onderaan de berg en je moet weer overnieuw beginnen. Zo ontmoedigend. 

En waar komt dat idee nou vandaan? Ik denk dat dat idee ontstaat binnen diëtetiek. Dat hele lineaire kijken naar je relatie met eten, waarbij je alleen maar heel volgzaam een protocol handhaaft en elke dag opnieuw moet doen wat het protocol voorschrijft. En elke dag kom je voor je gevoel verder dichter bij je doel. En op het moment dat je je niet aan het protocol hebt gehouden, heb je het verpest en begin je voor je gevoel opnieuw. Je begint opnieuw met het tellen van het aantal dagen dat je het al goed doet. Dat je het protocol volgt. 

Ik adviseer je en wil je aanreiken als coach om deze hele constructie, deze hele mentale, dit mentale idee, dit concept om het te ontkrachten, te ontmantelen en los te laten. Want in werkelijkheid bestaat het niet. Je kunt niet terug in de tijd en je kunt niet weten wat je eerder hebt geleerd. Je brein leert altijd. Het leert je slechte gewoonte en het leert je goeie gewoonte. Het leert de dingen die welkom zijn, waar je blij mee bent en de dingen waar je niet blij mee bent. Het is altijd aan het leren. Het leert overeten en het leert stoppen met overeten. Het leert obsederen. Het leert verwaarlozen. Het leert zelfbestraffing, maar het kan ook leren hoe je jezelf waardeert. Hoe je een fijne relatie met eten creëert. Hoe je die relatie tot bloei brengt. Hoe je daarin aan je eigen kant komt staan. Hoe je steeds beter samenwerkt met je lichaam. Hoe je steeds meer zelf autonomie creëert in jouw relatie met eten. Hoe je steeds meer zelfvertrouwen creëert in die relatie.

En het idee van een terugval heeft geen toegevoegde waarde. Het suggereert dat alles wat je hier voor hebt gedaan weg is. Kwijt is, verloren is. En je dus opnieuw moet beginnen. Je knieën afkloppen, moed verzamelen, je wonden likken. In werkelijkheid bestaat alles wat je in mijn programma leert uit verworvenheden. En wat je daar in hebt opgebouwd kan je nooit meer verliezen, zoals je brein ook nooit meer kan vergeten hoe je overeet, hoe je stiekem eet, hoe je obsedeert. Hoe je piekert over eten. Maar zo kan je brein ook al die positieve nieuwe concepten en ideeën en verworvenheden niet meer verliezen of vergeten. Wat ik hier over ontdekte en wat ik geloof en wat ik bij mezelf zag in het oplossen van mijn strijd met eten, was dat naar mate er een kentering plaatsvond in de frequentie waarmee ik overat en een kentering plaatsvond in hoelang ik in dat overeten bleef hangen als ik daar eenmaal in zat. Dus het aantal keren dat ik overat werd steeds minder. En hoe lang ik daarmee doorging als ik het eenmaal deed, werd steeds korter. Die kentering, die ziet er vrij grillig uit. En daarin laat dat overeten zich nog zien. En wat ik zag in het oplossen van mijn strijd met eten was dat iedere keer als ik dat als een terugval bestempelde, ik zoveel energie verloor, zoveel moed verloor, zoveel kracht verloor. Het was een directe lekkage aan vertrouwen en energie. Aan moed. En levenslust. Het is iedere keer weer overnieuw beginnen in je eigen leven. Zo ontmoedigend.

En wat ik zag toen ik dit uitpakte, toen ik hiernaar ging kijken en het ontmantelde, toen zag ik het volgende en ik geloof dit oprecht. Die verworvenheden, in die kentering, alles wat steeds vaker goed begon te gaan in mijn relatie met eten, daarvan kon ik heel erg duidelijk zien waar dat over ging. Ik werd steeds beter instaat om mijn verlangen naar overeten te begeleiden in plaats van te onderdrukken. Ik werd steeds beter instaat om mijn emoties liever te willen voelen dan eraan te ontsnappen. Ik werd ook steeds beter instaat om het moment waarop ik voelde dat ik mezelf naar een eetbui toe zou gaan praten, te kunnen herkennen. En een andere wending te geven. Ik werd steeds beter instaat om ondermijnende gedachten die een spanning met eten veroorzaakten te kunnen herkennen en een andere wending te geven. Ik kon het starten van een spoor van obsessie steeds beter herkennen en afbuigen. Ik werd steeds beter in het cultiveren van gedachten, van vertrouwen in mijn relatie met eten en als ik merkte dat ik begon af te vallen niet opnieuw op die fiets van obsessie te stappen. Van meer jagen. Al deze ontwikkelingen waren er.

Toch kwamen er momenten voorbij waarop ik het ineens op een eten zetten en er dan ook geen houden aan was. Ik wilde dan ook overeten. Ik was om, hou me niet tegen, want dit is wat er nu gaat gebeuren...haha...Iedereen die deze cravings kent, die weet precies waar ik het nu over heb. Dat gevoel dat je door roeien en ruiten zal gaan waar jij gaat eten. En niemand die iets van je afpakt. Niemand die je ervan weerhoudt. Zo mooi. Het komt echt uit dat oerbrein vandaan. Wat een kracht zit daarin.

En als dat overeten zich liet zien, in die prille fase waarin ik in deze kentering zat en nog veel te ontdekken had over mezelf en het leren begeleiden van genotzucht en het leren begeleiden van mijn eigen gedachte hierin. Toen ik daar nog dingen in te ontdekken had en stappen in te zetten had, kon dat overeten mij op dat moment intimideren en overvallen. Dat intense verlangen naar overeten, dat kon intimiderend voelen omdat er zo'n, bijna natuurgeweld onder kan zitten. Zolang ik dat een terugval bleef noemen was het demoraliserend. Alsof het groter was dan mezelf. Alsof dat overeten me steeds maar weer overkwam. En het maakte me bijna bang voor mezelf, bang voor eten. Ook hiervan zullen heel veel mensen die hier naar luisteren zeggen: 'oh, ik weet precies wat je bedoelt.

Dit is m'n aanbeveling voor jou. Noem het geen terugval. Dit is hoe ik het zie. Je hebt aan de ene kant die ontwikkeling die je doormaakt. Al die dagen waarop je merkt dat je steeds meer invloed hebt op het creëren van een positieve relatie met eten, steeds meer invloed hebt op het samenwerken met je lichaam. Al die mooie dingen die ik in mijn programma leer. En dan op het moment dat je ineens voelt 'en nu ga ik eten en ik weet dat ik geen honger heb. En ik weet dat dit overeten is, maar dit is wat ik nu wil.' Noem, dat geen terugval maar zie het als volgt. Je brein heeft ineens een afslag genomen in dit gedrag, in dat eten alsof er geen houden aan is en het betekent niet dat alles wat je tot nu toe hebt verworven aan inzichten, hebt ontwikkeld aan vaardigheden, die ontwikkeling is niet weg. Die verworvenheden zijn niet de weg, die inzichten zijn niet weg. Je bent ze niet kwijt. Je bent er alleen, en nu komt het, tijdelijk mee uit contact. Je bent er tijdelijk mee uit contact. Het is er allemaal nog. Je bent niks kwijt. Je brein neemt een afslag en schiet ineens in dat reflex van eten alsof er geen houden aan is. Je brein denkt dat het heel belangrijk is voor jouw veiligheid dat dit nu gebeurt. En wat ik leerde toen ik mezelf dit inzicht gaf. 'Marjena noem het geen terugval. Je bent tijdelijk uit contact.' Door het op die manier te labelen kon ik een derde positie innemen. Niet als slachtoffer van die strijd met eten, ook niet als die vrouw die het heeft verpest en van alles kwijt is. Nee, het is er allemaal. Het bestaat naast elkaar. Dat nieuwe gedrag, die nieuwe vaardigheden, die verworvenheden en daarnaast dat moment waarop m'n brein reflexmatig kiest voor dit overlevingsgedrag en het mij als het ware overvalt.

En ik, als observant, kan herkennen dat beide bestaan en het enige wat ik hoef te doen, op het moment dat ik deze ervaring heb die ik voorheen een terugval noemde, is tegen mezelf zeggen: 'hé, iets heeft je geraakt. Ergens ben je door van slag. En je weet nu misschien nog niet wat de aanleiding is. Maar voor een deel van je brein is het antwoord nu eten. En het overvalt je. Het intimideert je, je schrikt ervan en ik vind het naar voor je dat dit nu gebeurt. Of ik vind het naar voor je dat dit is gebeurd. Het betekent alleen niet dat je een terugval hebt, betekent niet dat alles wat je tot nu toe hebt opgebouwd en hebt gecreëerd, verloren is of weg is of is verpest. Je bent er alleen tijdelijk mee uit contact. En het enige wat je nu nodig hebt om terug in contact te komen met alles wat er nog steeds is, is jezelf geruststellen in wat hier is gebeurd. En de snelste en beste manier waarop ik heb gezien dat dat voor je kan werken, waarop je dat kan doen is door het overeten wat je nu doet te legitimeren. Je brein is van slag, je brein is van streek. Het zoekt veiligheid en het denkt dat eten daarvoor de oplossing is. Stel het gerust doordat eten niet onder druk te zetten, want dan gaat het nog harder vechten als het ware, maar legitimeer het. Ga halen wat je hebben wilt, ga klaarmaken wat je hebben wilt en doe dat met liefde. Doe het met plezier. Voor zover dat kan. Maak het in elk geval comfortabel.' 

Het overeten wat ik soms deed. Dat was dan nog soms staand met mijn jas aan bij het aanrecht. Dat vond ik vaak de meest pijnlijke vorm van overeten. Als ik niet eens het geduld had om mijn jas uit te trekken. Het moest gewoon onmiddellijk gebeuren. Of soms zat ik nog met mijn jas aan op de bank. De meest sneue momenten dan had ik m'n zoontje misschien net naar het kinderdagverblijf gebracht en ik kreeg al een eetbui zodra ik thuiskwam en de gordijnen waren nog dicht. Ik moest de dag nog starten als het ware en ik had mijn jas nog aan en dan zat ik te overeten op de bank. En dat voelde echt zo als falen. Zo pijnlijk was dat....terug...haha...Ik merk dat ik ineens helemaal ik weer in die herinnering zit.

Als je deze ervaring dus hebt en je geïntimideerd voelt door wat er gebeurt, legitimeer dat overeten. Doe d'r een kommetje onder. Pak er een bordje bij. Warm het op. Doe het in de broodrooster. Haal de lekkerste variant ervan. Ik weet niet over welk eten we nu praten. Jij weet dat. Haal de lekkerste variant. Kleed het mooi aan, legitimeer het. Trek je jas uit. Stel jezelf gerust, het is oké. Je brein is van slag. Je brein denkt dat eten nu heel belangrijk en noodzakelijk is. Geef het ruimte. Hierdoor kies jij de derde positie. Je kiest de positie van het begeleiden van je brein en je vertelt jezelf niet een verhaal over een terugval. Je vertelt jezelf dat je brein nu deze afslag heeft genomen en dat alles wat jij aan het bouwen en creëren bent voor jezelf er nog steeds is. Je bent er alleen tijdelijk mee uit contact.

En nu in dat laatste stuk, als je dat overeten dan legitimeert, creëer je daarmee de ontspanning en de ruimte om te kunnen onderzoeken: 'waar is dit begonnen? Wat heeft mij van slag gemaakt?' En ik wil je daarin tot slot nog twee dingen aanreiken.

Voordat je begon met overeten en voordat overeten ooit een probleem voor je werd of iets waarin jij problematische gedachten bent gaan ontwikkelen en creëren, ontstond dat overeten als je wilden ontsnappen aan wat je voelde. Daar is het begonnen. Je wilde niet voelen wat je voelde. Dus spoel film voor jezelf terug en vraag je af: 'waar heeft de trigger gezeten?' Wat was er aan de hand? Wat was de situatie vlak voordat ik ineens voelde: 'en nou wil ik eten en ik weet dat ik geen honger heb. En niets of niemand houdt me tegen. Ik wil met rust gelaten worden, ik wil me terugtrekken, ik wil alleen zijn, ik wil eten gaan halen. Nu.' Wat was de situatie? Spoel de film terug en bekijk de scene en wat dacht je? Wat voelde je? Welke factoren kwamen daarbij elkaar? Dan ga je ontdekkingen doen daarover. Dat wat daar gebeurde en de betekenis die het gaf, dat heeft je aandacht nodig. En waarschijnlijk heeft dat een gevoel in je geactiveerd wat je niet wilde voelen. En dat wil er alsnog, dat gaat je helpen, alsnog uitkomen. Als je dat alsnog gaat opzoeken en verwerken. En als je dit lastig vindt, kan ik je daarbij helpen, want het is één van de vaardigheden die ik je in mijn programma leer. Dat vergroten van je emotionele draagvlak, zodat je iemand wordt die alles kan voelen. Elke emotie kan voelen. 

Het andere stuk wat ik je wil aanreiken hierover, als laatste, is, als je eenmaal een strijd met eten hebt ontwikkeld, veel problematische gedachten overeten hebt ontwikkeld en bepaalde overtuigingen hebt ontwikkeld over die strijd met eten. 'Ik heb een eetprobleem. Ik overeet altijd als ik moe ben. Ik heb een obsessie. Ik heb een suikerverslaving. Ik zit in verwaarlozing.' Wat het ook is, 'ik laat mezelf altijd gaan. Bij mij gaat dat altijd maar even goed. Bij mij is het allemaal alles of niets gedrag.' Wat dat ook eens wat jij bent gaan geloven over jezelf en over jouw relatie met eten en je gewicht, dat kan op den duur een op zichzelf staand probleem worden.

En dan kan er iets anders gebeuren. Dan hoeft er helemaal geen aanleiding te zijn in de andere gebieden van je leven om te overeten. Werk, gezondheid, financiën, relaties, toekomst, verleden hoeft allemaal niets aan de hand te zijn. Dan kan het alleen al genoeg zijn om iets te hebben gegeten, op een onachtzaam moment, een onbewust moment of op een moment van verleiding wat je niet herkende als eten, waar je achteraf spijt van zou hebben en waarvan je achteraf zou denken: 'ach, dat wilde ik eigenlijk helemaal niet', zo'n moment. Of alleen al de gedachte: 'hey, het gaat eigenlijk best wel goed met eten. Hé, volgens mij zit mijn kleding losser', en dan gaan denken: 'ik wil dit niet meer verliezen. Wat fijn. Wat fijn. Ik wil dat dit doorzet. Ik wil dat dit zo blijft. Nu moet ik opletten dat het goed blijft gaan.' Alleen dat, zo'n ogenschijnlijk onschuldige gedachte van blijdschap en waardering. Dat kan de trigger zijn. Ja, dus dan hoef je niet te zoeken in de andere gebieden van je leven om de trigger te vinden voor die storm die door je heen raast, dan is de trigger geweest gedachten over eten, je gewicht en hoe het daarmee gaat. Dus zorg dat je die twee naast elkaar bekijkt. En soms zijn ze natuurlijk ook een combinatie. Er was iets, iets heeft je geraakt, dat wilde je niet voelen. Je had het van jezelf misschien niet eens door en je bent gaan eten om te vergeten wat je niet wist...dit is een doordenker dit, maar iets heeft je dus getriggerd.

Je was je niet bewust dat je emotioneel bent geraakt en een bepaalde emotie niet wil toelaten. Daarom ben je gaan eten en daar ben je toen zorgen over gaan maken, over dat overeten. En dan heb je dus beiden uit te zoeken. De gedachte die je in die valkuil hebben laten tuimelen van het problematiseren van hoe het met eten gaat en alle gespannen gedachten daarover. Die kunnen dat verlangen naar overeten hebben getriggerd. En daarnaast de emotie dat wat de aanleiding was, wat ergens anders vandaan kwam, wat over iets anders ging. Ja, en dan hebben beiden je aandacht nodig.

Noem het geen terugval, dat is mijn belangrijkste boodschap. Alles wat jouw brein heeft geleerd, kan het niet meer vergeten. Het overeten kan het niet meer vergeten. Daar is het misschien heel goed getraind in, heel geroutineerd in. Maar al die mooie verworvenheden, al die inzichten, al die best practices die je aan het ontwikkelen bent. Die kan het ook niet meer vergeten. Je kan er hooguit tijdelijk mee uit contact zijn. Oké, ik ben er volgende week weer en ik wens je een hele mooie dag. Tot gauw. Bye.